Motivatie. We kunnen niet zonder. Het zet ons in beweging, beïnvloedt ons gedrag. Zonder motivatie gebeurt er niet veel. We onderscheiden intrinsieke en extrinsieke motivatie. Het verschil laat zich het best uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Een paar jaar geleden was het al vroeg in het voorjaar mooi weer. We zaten met vrienden op een terras aan een ondiepe vaart. Onze kinderen klaagden dat ze het warm hadden en we deden de suggestie om in het water van de vaart te springen. ‘Geen denken aan,’ riepen ze in koor. ‘Veel te koud!’ Vervolgens kwam er geld op tafel. Vijf euro voor elk kind dat naar de overkant zou zwemmen en nog eens vijf euro voor terug. En daar gingen ze. Alle vier. Gillend en rillend omdat het water zo koud was, maar even later dolblij met de tien euro die ze ermee hadden verdiend.
Tastbare beloning
Bovenstaand voorbeeld laat zien dat extrinsieke motivatie kan werken als de intrinsieke motivatie ontbreekt. We zijn bereid om deel te nemen aan een activiteit als daar een beloning tegenover staat. Die beloning kan zowel tastbaar als psychologisch zijn. Bij tastbare beloningen kan je denken aan geld of een trofee. Een sporter traint jarenlang intensief voor een gouden medaille op de Olympische Spelen. Een accountmanager doet extra haar best om de omzetbonus in de wacht te slepen, waarmee zij extra luxe op vakantie kan.
Psychologische beloning
Een psychologische beloning bestaat bij extrinsieke motivatie uit het gevoel of de emotie die het oplevert. De eeuwige roem bij het behalen van de gouden medaille of de waardering van de manager en collega’s voor de accountmanager die haar omzettarget haalt. Het applaus van het publiek na een mooie voorstelling of prachtig doelpunt. Soms is alleen de psychologische beloning voldoende om gemotiveerd te raken, terwijl in andere gevallen een tastbare beloning noodzakelijk is.
Waarde van extrinsieke motivatie
Je kunt je afvragen hoe effectief extrinsieke motivatie is en hoelang het werkt. Als je even bij jezelf nagaat, kom je erachter dat je waarschijnlijk ook zelf regelmatig handelt vanuit extrinsieke motivatie. Je gaat naar bepaalde winkels omdat je daar kunt sparen voor Airmiles of andere loyaliteitspunten. Je blijft een bepaald spelletje spelen omdat je in een hoger level toegang krijgt tot meer attributen of skills. Dat soort beloningen werken niet voor even, maar soms wel jarenlang.
Over-beloning
Het is niet altijd nodig om extrinsieke motivatie aan te spreken en het kan zelfs funest uitpakken. Een bekend experiment* van Lepper, Greene en Nisbett onder kinderen heeft dat laten zien Een aantal kinderen werd in twee groepen verdeeld en tijdens de speeltijd mochten ze tekenen met stiften. De ene groep werd na het tekenen met stiften rijkelijk beloond, de andere groep niet. Toen het later weer speeltijd was voor de kinderen, ging de groep zonder beloning weer vrolijk met stiften aan de slag. De groep die er eerder voor was beloond, toonde aanmerkelijk minder interesse.
Lees meer over beleving als bonus
Zelfanalyse
De vraag is natuurlijk waarom gedrag dat al vanuit een intrinsieke motivatie plaatsvindt, gefrustreerd kan raken door extrinsieke motivatie. De verklaring ligt in het feit dat mensen de neiging hebben om eigen gedrag te analyseren. Zodra er externe factoren worden toegevoegd om specifiek gedrag te versterken, wordt de activiteit anders ervaren. Je kan het vergelijken met een hobby die zich heeft ontwikkeld tot werk. Zodra het werk is geworden, je er een inkomen uithaalt, is het onbevangene en vrijblijvende eraf en het intrinsieke plezier dat je er eerder aan beleefde, is ineens een stuk minder.
Hoe zet je extrinsieke motivatie in?
Om te weten of je extrinsieke motivatie moet inzetten om een bepaald effect te bereiken, moet je dus eerst weten hoe het met de intrinsieke motivatie is gesteld. Want voor je het weet breek met extrinsieke motivatie de intrinsieke motivatie af. Daarnaast is het belangrijk om extrinsieke motivatie heel doelgericht en goed gedoseerd in te zetten. Zodra je doel is bereikt, bouw je langzaam de extrinsieke motivatie af. Een voorbeeld uit de praktijk: Sportscholen weten hoe moeilijk het is om mensen in beweging te krijgen, dus word je in eerste instantie gelokt met een maand gratis sporten of een mooie sporttas. Tijdens die eerste maand moet er aan je intrinsieke motivatie worden gewerkt. Je conditie verbetert en dat fijne stofje dopamine na het sporten, zorgt ook voor een fijn gevoel. En daarmee is je intrinsieke motivatie voldoende opgebouwd dat je het zonder de extrinsieke beloningen kunt volhouden.
Motivatie en gamification
Hoe weet je hoe het is gesteld met de intrinsieke motivatie van je medewerkers? En hoe meet je of extrinsieke motivatie ook werkt? Door frequent onderzoek te doen naar de beleving en bevlogenheid van medewerkers door middel van een medewerkerstevredenheidsonderzoek, houd je de vinger aan de pols.
Ook bij gamification wordt uitgebreid gebruik gemaakt van de verschillende intrinsieke en extrinsieke motivatiefactoren. Door gamification slim toe te passen, zijn de digitale medewerkerstevredenheidsonderzoeken van Solkie niet alleen gemakkelijk om in te vullen, maar ook leuk om aan deel te nemen. En dat zorgt voor een hoge respons en een continue stroom van waardevolle informatie over je medewerkers. Meer weten over medewerkerstevredenheidsonderzoeken waar medewerkers voor warm lopen? Probeer het zelf uit.
* Lepper, M. R., Greene, D., & Nisbett, R. E. (1973). Undermining children’s intrinsic interest with extrinsic reward: A test of the “overjustification” hypothesis.
