In een maatschappij die steeds verder polariseert door conflicten, klinkt geweldloze communicatie bijna als een wondermiddel of utopie. Marshal Rosenberg, een Amerikaans psycholoog, publiceerde in 2003 het boek “Nonviolent Communication: A Language of Life”. Inmiddels gaat zijn model de hele wereld over en vormt het een leidraad voor het oplossen van allerlei conflicten.
Wat is geweldloze communicatie
Geweldloze communicatie heeft altijd de intentie tot verbinding. Het gaat uit van een model met vier stappen, drie processen en achterliggende concepten. De drie processen zijn: jezelf empathisch uiten, empathisch naar de ander luisteren, en zelf-empathie (met jezelf in contact blijven). Het is de uitdaging de processen af te wisselen, en zo elkaar op behoefteniveau te vinden en daardoor een empathische verbinding tot stand te brengen. Dat terwijl je in balans blijft met jezelf en met de ander. Geweldloze communicatie draagt bij aan het kritiekloos en met verantwoordelijkheid voor eigen gevoelens en behoeftes te communiceren.
Vier stappen in het model
Geweldloze communicatie gaat uit van vier stappen: waarneming, gevoel, behoefte en verzoek. Door in je communicatie deze vier stappen te doorlopen, blijf je in verbinding met de ander en blijft een oplossing voor een (dreigend) conflict onder handbereik. Laten we als voorbeeld een collega nemen die te laat is voor een belangrijke vergadering, waar zij samen met jou een presentatie moet geven.
Stap 1: Waarneming
In de eerste stap gaat het om het gezamenlijk vaststellen en benoemen van de feiten. Hierbij is het belangrijk dat de feiten worden benoemd zoals ze zijn, zonder emotie of oordeel. In het voorbeeld spreek je na de vergadering je collega aan en zeg je: je kwam later dan we samen hadden afgesproken.
Stap 2: Gevoelens
Door je gevoelens uit te spreken, geef je aan wat de feiten voor jou beteken, dus wat het met je doet. Hierbij is het belangrijk om het bij jezelf te houden en geen aannames of interpretaties te doen. Dus niet ‘je bent vast te lang in de koffiehoek blijven hangen’, maar ‘dat jij er niet was, maakte mij aan het twijfelen over de kwaliteit van de presentatie.
Stap 3: Behoeften
Achter onze gevoelens gaan meestal onderliggende behoeften schuil. Die behoeften kunnen per situatie verschillen. In het voorbeeld kan de onderliggende behoefte zekerheid of duidelijkheid zijn. Door die behoefte toe te voegen aan het gevoel dat je met de ander deelt, wordt het voor de ander duidelijker waarom je dat gevoel bij de situatie hebt. In het voorbeeld kan je dan zeggen: ‘Ik ging twijfelen omdat ik graag de zekerheid wil dat alles goed gaat.’
Je kent natuurlijk de behoeftepyramide van Maslow. Binnen de bovenste drie lagen -sociale behoefte, erkenning en zelfontplooiing- zijn er tal van behoeften die betrekking hebben op één of meer van deze drie lagen en die je ook weer kan indelen in verschillende categorieën:
- Verbinding, zoals acceptatie, affectie, communicatie, respect en vertrouwen
- Betekenis, zoals begrip, creativiteit, erkenning, leren en zingeving
- Autonomie, zoals keuzevrijheid, ruimte en spontaniteit
- Eerlijkheid, zoals authenticiteit, integriteit en zelfexpressie
- Balans, zoals harmonie, inspiratie, orde en schoonheid
- Spelen, zoals humor en plezier.
Stap 4: Verzoek
Om tot een oplossing te komen die aansluit bij jouw behoeften, doe je een verzoek. Een verzoek is een positief geformuleerd voorstel. Je moet er ook nee op kunnen antwoorden, want anders is het geen verzoek maar een eis. De ander kan je verzoek overnemen, afwijzen of een ander verzoek doen. In het laatste geval kan je dat verzoek overnemen of starten met onderhandelen. In het voorbeeld zou je het volgende verzoek kunnen doen: ‘zou je de volgende keer als je later bent, mij even willen informeren, zodat ik weet waar ik aan toe ben?’ In dit verzoek heb je een oplossing gekoppeld aan je behoefte. Je velt geen oordeel over het later komen en laat de oorzaak van het later komen in het midden. Dat is immers niet van jou, maar van de ander.
Geweldloze communicatie zorgt ervoor dat je met elkaar in gesprek blijft, je in verbinding blijft en het vertrouwen kan blijven bestaan of kan herstellen. Ga eens in gesprek met Solkie. Ze kunnen je alles vertellen over verbinden en hoe je met elkaar in gesprek blijft.
